Podróż rowerem przez Bośnię i Hercegowinę było moją ulubioną częścią trzymiesięcznej samotnej wyprawy po Europie. Ten bałkański kraj oczarował mnie na tyle, że wróciłam rok później, żeby spędzić jeszcze więcej czasu pedałując przez dzikie góry i poznając skomplikowaną historię i kulturę.
Jeśli planujesz odwiedzić Bośnię i Hercegowinę rowerem, mam nadzieję, że mój praktyczny przewodnik pomoże Ci przygotować się do tej przygody rowerowej.
Jak dojechać?
Zasady wjazdu do Bośni i Hercegowiny
Polacy mogą przekroczyć granicę Bośni i Hercegowiny zarówno na paszport jak i dowód osobisty. Przy pobycie do trzech miesięcy nie jest wymagana wiza. Więcej informacji znajdziesz na oficjalnej stronie MSZ.
Przekraczanie granicy Bośni i Hercegowiny na rowerze
Podczas moich podróży przekrczałam granicę między Chorwacją a Bośnią i Hercegowiną rowerem cztery razy, na czterech różnych przejściach granicznych: Slavonski Brod-Brod, Metković-Doljani, Prisika-Arzano i Petrovo Selo-Izacic. Przekraczanie granicy rowerem było łatwe i bezproblemowe – strażnicy graniczni szybko sprawdzili mój paszport, zapytali o cel mojego pobytu i życzyli mi bezpiecznej podróży.
Istnieje wiele innych przejść granicznych między Chorwacją a Bośnią oraz kilka między Bośnią a Serbią oraz Bośnią a Czarnogórą. Według moich informacji, wszystkie powinno dać się przekroczyć rowerem. Jeśli masz jakieś doświadczenie z przekraczaniem granicy do Bośni przez inne przejścia graniczne, będę wdzięczna za informację w komentarzu.
Podróż do Bośni i Hercegowiny pociągiem
Obecnie pociągi międzynarodowe do Bośni i Hercegowiny nie kursują. Do 2016 roku istniał bezpośredni pociąg Intercity z Zagrzebia do Sarajewa, jednak obecnie jest on zawieszony.
Podróż do Bośni i Hercegowiny samolotem
Jedyne bezpośrednie połączenie z Polski do Bośni i Hercegowiny to lot Warszawa-Sarajewo oferowany przez LOT. Nie mam niestety doświadczenia w przewozie roweru tymi liniami, poza nieudaną próbą rezerwacji przewozu rowerów dwa lata temu (nie było opcji dodania roweru do rezerwacji online a biuro obsługi klienta nigdy nie odpowiedziało na moje wiadomości).
Alternatywą może być lot tanimi liniami WizzAir z Wrocławia lub Warszawy do chorwackiego Dubrownika (lotnisko w Dubrowniku położone jest zaledwie 20 km od granicy z Bośnią. Wizzair ma także połączenia do Splitu z Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Poznania, Warszawy i Wrocławia (dystans ze Splitu do bośniackiej granicy to około 75 km).
Znalezienie kartonu do zapakowania roweru w Sarajewie nie powinno przysporzyć problemów. Latałam z rowerem z Sarajewa dwukrotnie i w obu przypadkach znalezienie kartonu w jednym ze sklepów rowerowych nie zajęło mi więcej niż 2-3 godziny.
Podróż do Bośni i Hercegowiny autobusem
Nie udało mi się znaleźć żadnego przewoźnika, który oferowałby przewóz rowerów na trasie z Polski do Bośni i Hercegowiny. Nawet Flixbus nie wyposażył żadnego ze swoich autobusów na tej trasie w bagażnik rowerowy.
Wypożyczalnie rowerów w Bośni i Hercegowinie
Niewiele wypożyczalni w Bośni i Hercegowinie oferuje rowery, które są przystosowane do kilkudniowych wypraw rowerowych.
Najlepsza, którą znalazłam to iHouse Bike Rental in Mostar. W swojej ofercie mają oni solidne rowery górskie z hamulcami tarczowymi i 29-calowymi kołami. Za 20 euro dziennie otrzymasz rower, kask, zestaw naprawczy do dętek, podstawowe narzędzia, lampki, bidon, bagażnik, zapięcie i dwie sakwy (po 20 litrów każda). Za dodatkową opłatą możesz zwrócić rower w innym mieście niż to, z którego go odebrałeś.
Teren
Podobnie jak całe Bałkany, Bośnia i Hercegowina jest bardzo górzysta. Niezależnie jaką trasę wybierzesz, z pewnością czeka cię sporo wymagających podjazdów. Zanim wybierzesz się rowerem do Bośni i Hercegowiny, zainwestuj trochę czasu w przygotowanie fizyczne. Postaraj się też nie tachać ze sobą kilogramów zbędnego bagażu.
Ścieżki rowerowe i bezpieczeństwo na drogach
Kultura rowerowa wciąż raczkuje w Bośni i Hercegowinie. Nierzadko na głównych drogach czułam się niekomfortowo ze względu na brak pobocza i auta wyprzedzające na centymetry.
Na szczęście nie brakuje też bocznych dróg, na których spotkasz kilka samochodów na godzinę.
W Sarajewie ścieżki rowerowe istnieją tylko w niektórych częściach miasta. Wjazd i wyjazd z miasta rowerem może być nieco wymagający jeśli nie czujesz się komfortowo na ruchliwych ulicach.
W górach zdarzają się nieoświetlone tunele. Warto mieć ze sobą porządne lampki i kamizelkę odblaskową.
Sklepy rowerowe w Sarajewie
W Sarajewie znajduje się kilka całkiem dobrze wyposażonych sklepów rowerowych. Korzystałam z ich usług kilka razy: by wymienić opony, naprawić szprychę, kupić nowy bagażnik i wymienić klocki hamulcowe. W tym ostatnim przypadku, musiałam odwiedzić trzy sklepy zanim w końcu znalazłam właściwy model.
Lista najlepszych sklepów rowerowych w Sarajewie:
- Ciklo Centar
- Ciklo Centar Ilidža (blisko lotniska)
- M-Bike Shop
- Bicikli.ba
Przewóz rowerów w pociągach w Bośni i Hercegowinie
Koleje w Bośni i Hercegowinie nie należą do najbardziej rozwiniętych. Niemniej można wygodnie podróżować pociągiem między większymi miastami takimi jak Banja Luka, Sarajewo, Čapljina i Mostar.
Przewozy oferowane są przez dwóch przewoźników Koleje Republiki Srpska i Koleje Federacji Bośnia i Hercegowina. Żaden z przewoźników nie ma konkretnej polityki dotyczącej przewozu rowerów. Nie znaczy to, że przewóz rowerów pociągiem w Bośni i Hercegowinie jest niemożliwy. Zależy to natomiast od szczęścia.
W 2018 roku udało mi się pojechać z moim rowerem pociągiem z Čapljiny do Sarajewa. Proces ten był dość skomplikowany.
Najpierw w okienku na stacji powiedziano mi, że zakup biletu na przewóz roweru jest niemożliwy. Kasjerka nie była pewna, czy przewóz roweru jest możliwy i poleciła mi zapytać konduktora.
Na peronie konduktor z krzywą miną i twarzą wyrażającą powątpiewanie przyjrzał się mojemu rowerowi, następnie wykonał kilka telefonów i ostatecznie powiedział, że najbliższy pociąg ma dosyć miejsca. Pomógł mi też wnieść rower po schodkach i umiejscowić go na miejscu dla niepełnosprawnych.
W przypadku gdy pociąg jest bardziej obłożony, szanse na zabranie roweru są niewielkie.
Pogoda
Lato w Bośni i Hercegowinie z reguły jest upalne, więc podróżowanie rowerem w lipcu i sierpniu bywa wyczerpujące, a niekiedy nawet niebezpieczne. Zdecydowanie lepiej odwiedzić Bośnię w maju, czerwcu, wrześniu i październiku, gdy temperatury są bardziej umiarkowane. Wczesną wiosną i późną jesienią w górach może być zimno, nie zapomnij więc dobrej kurtki i porządnego śpiwora, jeśli zdecydujesz się na spanie pod namiotem.
Woda
Czy w Bośni i Hercegowinie można pić wodę z kranu?
Podczas moich podróży po Bośni zawsze piłam kranówkę i nigdy nie miałam żadnych problemów żołądkowych. WHO potwierdza,że woda z kranu jest bezpieczna do picia w 99 % kraju.
Podróżując przez góry należy się liczyć z dużymi odległościami między wioskami. Bywa, że przez 40 kilometrów nie ma żadnego sklepu. Od czasu do czasu można napotkać przydrożne źródełka czy fontanny, ale zwłaszcza latem należy koniecznie mieć ze sobą spory zapas wody.
Biwakowanie na dziko
Spanie na dziko w Bośni i Hercegowinie nie jest zabronione. W górach znajdziesz mnóstwo czarujących i odludnych miejsc na rozbicie namiotu. Należy jednak zachować ostrożność. Mimo, że od wojny minęło 27 lat, nadal można natknąć się na miny.
Przed rozbiciem namiotu sprawdź lokalizację w aplikacji BH Mine Suspected Areas App (dostępna na Androida i iOS). Unikaj także miejsc, które wyglądają na nieuczęszczane. Zdecydowanie trzymaj się z daleka od wszystkich miejsc z tabliczkami “Pazi Mine”.
Noclegi
Jeśli nie uśmiecha ci się spanie na dziko, bez problemu znajdziesz hostele i pensjonaty w przystępnej cenie. Łóżko w pokoju wspólnym w Sarajewie czy Mostarze kosztuje okoł 50-70 złotych. Pokój prywatny można znaleźć w cenie 60-100 złotych.
Nie brakuje także kempingów, na których można zatrzymać się nawet za 30 złotych za dobę. Zdecydowanie mogę polecić Camping Boracko Lake i Camping Miris Ljeta w Ostrozacu.
Pieniądze
Walutą Bośni i Hercegowiny jest marka konwertybilna (KM). Ma ona stały kurs do euro (1 KM = 0,51 euro).
W dużych marketach, hotelach i najpopularniejszych atrakcjach turystycznych w miastach bez problemu zapłacisz kartą. Warto jednak mieć ze sobą gotówkę, gdyż większość restauracji, prywatnych pensjonatów i niektóre atrakcje turystyczne nie akceptują płatności kartą.
Podczas moich podróży zazwyczaj używam karty Revolut, żeby uniknąć wysokich opłat i szukania kantorów. Z kartą Revolut, wypłaty z bankomatów Addiko Bank są bezpłatne. W innych bankomatach może zostać naliczona prowizja.
Internet i lokalna karta SIM
Jeśli nie chcesz otrzymać wysokiego rachunku za telefon po twojej podróży rowerem po Bośni, koniecznie zaopatrz się w lokalną kartę SIM. Dzięki temu możesz bez problemu sprawdzić trasę, znaleźć informacje o atrakcjach po drodze, zarezerwować nocleg czy pozostać w kontakcie z najbliższymi.
Podczas ostatniej podróży rowerowej po Bośni używałam karty BH Telecom. Ten operator oferuje różne pakiety danych w całkiem przystępnej cenie. Np. 25 GB danych kosztuje 26 KM. Kartę można kupić w jednym z wielu punktów sprzedaży oraz w kioskach i sklepach spożywczych. Bez problemu znajdziesz sklep sprzedający karty SIM w przygranicznych miasteczkach.
Najlepsze trasy rowerowe w Bośni i Hercegowinie
Ciro Trail
Najpopularniejszą trasą rowerową w Bośni i Hercegowinie jest Ciro Trail, 157-kilometrowa trasa zbudowana na nasypie starej kolejki wąskotorowej z Mostaru do Dubrownika. Będziesz mieć okazję zobaczyć niektóre z najpiękniejszych zabytków w kraju, takie jak most w Mostarze czy monastyr Zavala.
Większość trasy Ciro Trail wiedzie przez wiejskie, mało uczęszczane drogi. Niektóre fragmenty przebiegają przez odległe rejony, lepiej więc mieć ze sobą spore zapasy wody i jedzenia.
Z Sarajewa do Omisa, wzdłuż rzeki Naretwy
Jedna z najpiękniejszych dróg jakimi kiedykolwiek jechałam. Jazda przez surowe góry takie jak masyw Visocicy i Bjelasnicy wzdłuż turkusowych wód rzeki Naretwy to prawdziwa przygoda. Na trasie z Sarajewa do wybrzeża Adriatyku w Chorwacji nie brakuje majestatycznych krajobrazów, z kolei aut na szosie przez większość czasu jest jak na lekarstwo.
Więcej informacji o tej trasie oraz mapę znajdziesz tutaj.
English 
Polski