Spanie na dziko w Europie – gdzie jest legalne i co zrobić gdy nie jest?

Marzą ci się wielkie, szalone przygody i noce pod namiotem na łonie natury, ale ktoś ci powiedział, że spanie na dziko w Europie jest nielegalne w wielu krajach? Czy to znaczy, że jedyna opcja to płacenie 15 euro za noc na wielkich campingach pełnych rodzin z dziećmi czy grup młodych imprezowiczów? Na szczęście w wielu krajach są alternatywy!

Mój przewodnik po biwakowania na dziko w Europie pomoże ci zaplanować wakacje z namiotem i odkryć piękno natury Starego Kontynentu.

Podzielę się również kilkoma wskazówkami dotyczącymi biwakowania w Holandii, Niemczech, Belgii i innych krajach, w których dzikie biwakowanie nie jest dozwolone.

Ale najpierw najważniejsze…

Jak odpowiedzialnie Biwakować na dziko?

Najważniejsza zasada biwakowania na dziko mówi: nie zostawiaj śladów. Poniżej kilka rzeczy, o których koniecznie trzeba pamiętać, gdy śpisz pod namiotem:

• Wszystkie śmieci i odpady zapakuj i zabierz ze sobą. 
• Ostrożnie wybieraj miejsce na namiot, tak by nie zniszczyć roślinności.
• Do mycia używaj mydła biodegradowalnego. Przy myciu naczyń najlepiej nabrać wody do garnka, przemyć go a następnie wylać wodę gdzieś w krzaki, by nie zanieczyszczać wody.
• Twoja toaleta powinna znajdować się co najmniej 30 metrów od źródeł wody. Jeśli możesz wykop dziurę, a potem zakop ją ziemią.
• Zachowaj ciszę, by nie przeszkadzać zwierzętom (i innym ludziom).
• Ostrożnie z ogniskami. W przypadku suszy – odpuść sobie!
• Nie rozbijaj się na prywatnych działkach bez pozwolenia od właściciela.

Biwakowanie na dziko w Europie – zasady w poszczególnych krajach

Albania

W Albanii nie ma przepisów zabraniających spania na dziko. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że znalezienie miejsca na biwak nie jest trudne, może poza turystycznymi miejscowościami na wybrzeżu.

Austria

Spanie na dziko w Austrii jest generalnie zabronione, a kary za złamanie przepisów są wysokie. Jednak szczegółowe zasady zależą od landu.

Spanie w namiocie poza campingami jest kompletnie zabronione w kraju związkowym Burgenland, Dolnej Austrii (Niederösterreich) i Wiedniu (w Wiedniu zabroniona jest nawet drzemka w śpiworze).

W Karyntii i Tyrolu prawo zezwala na awaryjny biwak. Oznacza to, że wysoko w górach możesz przenocować w namiocie w przypadku złej pogody lub kontuzji.

W Górnej Austrii (Oberösterreich) i Styrii, możesz rozbić namiot w górach, powyżej granicy lasu, pod warunkiem, że nie robisz tego na terenie prywatnym lub na pastwiskach i terenach rolniczych.

Salzburg i Vorrarlberg nie zakazują spania na dziko na całym terenie landu, jednak władze każdej gminy często wprowadzają własne ograniczenia. Biwakowanie powyżej poziomu lasu jest tolerowane, o ile nie zagraża przyrodzie i rolnictwu.

Belgia

W Belgii spanie pod namiotem na dziko jest zabronione. Kraj jest zresztą gęsto zaludniony i nie ma wielu obszarów, w których bez problemów możnaby zanocować na łonie natury. Zdecydowanie nie próbuj tego na wybrzeżu!

Białoruś

Rozbijanie obozu poza wyznaczonymi do tego miejscami jest zabronione na Białorusi. Wyznaczone są za to miejsca, w których można rozbić namiot legalnie .

Bośnia i Hercegowina

Biwakowanie na dziko jest legalne w Bośni i Hercegowinie. Należy jednak zachować szczególną ostrożność. 29 lat po wojnie, niektóre miejsca w kraju wciąż są zaminowane. Władze planują zakończyć akcję usuwania min do roku 2030.

Większość terenów jest bezpieczna, a pola minowe oznaczone są czerwonym znakiem z czaszką i skrzyżowanymi piszczelami.  Zanim rozbijesz obóz, sprawdź mapę na stronie Jednostki Koordynacyjnej Informację o Minach (MICC).

Bułgaria

W Bułgarii spanie pod namiotem jest popularne. Bułgarzy od lat chętnie spędzają lato biwakując na plaży czy w górach. W ostatnich latach władze podjęły jednak próby ograniczenia tej aktywności, głównie z powodu śmiecenia i negatywnego wpływu na przyrodę. Sytuacja prawna jest więc dynamiczna.

Na dzień dzisiejszy nie wolno biwakować poza wyznaczonymi miejscami:

• w parkach narodowych i na obszarach chronionych
• w pobliżu zabytków kulturowych i przyrodniczych.

W niektórych miejscach obowiązują też lokalne ograniczenia, szczególnie na wybrzeżu Morza Czarnego.

Zabronione jest także rozpalanie ognisk poza wyznaczonymi miejscami.

Chorwacja

Spanie na dziko w Chorwacji jest nielegalne. Jeśli jednak zamierzasz rozbić namiot gdzieś daleko w górach, nie powinno się to wiązać z problemami.

Z kolei na wybrzeżu nie jest to takie proste i może wiązać się z mandatem nawet do 400 euro za nocleg na plaży (na większości z nich znajdziesz znaki zakazu biwakowania).

Czechy

Spanie na dziko jest nielegalne w Czechach. . Dozwolony jest jednak biwak bez namiotu (pod płachtą biwakową lub w hamaku) na jedną noc.

Można też legalnie przenocować w wyznaczonych miejscach w Parku Narodowym Szumawa.

Zdecydowanie zabronione jest spanie w namiocie i biwakowanie w parkach narodowych, na obszarach chronionych i na terenie prywatnym.

W czeskich górach możesz też przenocować w drewnianych szałasach zwanych bouda lub utulna. Listę tych schronów znajdziesz tutaj. Znajdziesz je też na tej mapie:

Czarnogóra

Sytuacja w Czarnogórze jest podobna do tej w Chorwacji: oficjalnie spanie na dziko jest niedozwolone, ale jeśli rozbijesz się gdzieś na odludziu i będziesz zachowywać się dyskretnie, nikt się nie przyczepi. Po prostu nie rób tego w najbardziej turystycznych rejonach.

Dania

Spanie na dziko w Danii jest zabronione.

Estonia

W Estonii spanie na dziko jest legalne w Estonii, za wyjątkiem terenów prywatnych, wojskowych i parków naturalnych. Jeśli szukasz miejsca na biwak, koniecznie wypróbuj aplikację mobilną RMK .

Finlandia

Podobnie jak inne kraje Półwyspu Skandynawskiego, także Finlandia zapewnia wszystkim prawo do swobodnego przemieszczania się. Oznacza to, że możesz rozbić namiot praktycznie wszędzie (na jedną noc), o ile zachowasz odstęp od domostw i terenów prywatnych). 

Finlandia ma także imponującą siatkę schronów (na mapie tutaj widać, jak gęsto pokrywają one powierzchnię kraju!).

Francja

We Francji rozbijanie namiotu na dziko jest nielegalne. W niektórych miejscach dozwolone jest jednak nocowanie na jedną noc w małym namiocie lub pod tarpem, o ile rozbijesz się po godzinie 19 i zwiniesz obóz wczesnym rankiem. Zasady różnią się w zależności od regionu.

Więcej informacji znajdziesz na tej stronie.

Grecja

Spanie na dziko w Grecji jest nielegalne, jednak powszechnie akceptowane. Nie rób tego jednak w miejscach popularnych wśród turystów. Na odludziu w górach nikt nie będzie się przejmował twoim namiotem rozstawionym na jedną noc.

Hiszpania

Legalny status biwakowania na dziko w Hiszpanii jest dość skomplikowany. Zdecydowanie zabronione jest to na wybrzeżu i w parkach narodowych oraz w prowincjach Andaluzja, Walencja, Navarra, Galicja, Extremadura i Asturias.

W pozostałych regionach nie powinniście mieć problemów, o ile rozbijecie namiot w odludnym miejscu.

Edit (dzięki Krzysztofowi Łodejowi, który podrzucił szczegółowe info na temat biwakowania w parkach narodowych):

Biwakowanie jest dozwolone na następujących wysokościach: 2500 m w rejonie Ordesa, 2550 m w rejonie Pineta (powyżej Balcón de Pineta), 1800 m w rejonie Escuaín (La Ralla) i 1650 m w rejonie Añisclo (Fuenblanca). Nocleg w tym samym regionie nie może przekraczać trzech nocy, a namioty i inne używane materiały mogą być rozbijane wyłącznie w okresie od 1 godziny przed zachodem słońca do 1 godziny po wschodzie słońca.

Holandia

Spanie na dziko jest w Holandii zabronione. Poza tym, w tym gęsto zaludnionym kraju nie jest łatwo znaleźć naprawdę odludne miejsce na biwak.

Do roku 2020 w Holandii była świetna opcja na darmowe spanie pod namiotem – Paalkamperen, czyli miejsca biwakowe bez udogodnień typu prysznic czy toaleta. Niestety, holenderskie lasy państwowe musiały je zamknąć ze względu na turystów nie respektujących przyrody i zostawiających po sobie śmieci.

Irlandia

Biwakowanie na dziko oficjalnie nie jest zabronione w Irlandii. Jednak większość powierzchni kraju jest w rękach prywatnych, co oznacza, że rozbicie namiotu wymaga zgody właściciela posiadłości. Należy także stosować się do poniższych zasad:

Zasady Biwakowania

1. Namiot można rozbić w odległości co najmniej 500 m od szosy i budynków.
2. Zadbaj o to, by twój obóz nie rzucał się w oczy i zostaw po sobie miejsce w stanie co najmniej tak dobrym, w jakim je zastałeś.
3. Nie pozostawiaj namiotu w tym samym miejscu na więcej niż dwie noce, tak by roślinność mogła się zregenerować.
4. Zabierz ze sobą resztki jedzenia i śmieci (nawet jeśli są biodegradowalne). Nie zakopuj ich – mogą one zostać odkopane przez zwierzęta lub odsłonięte przez erozję.
5. Używaj mydła i pasty do zębów co najmniej 50 metrów od zbiorników wodnych.
6. Myj naczynia co najmniej 50 metrów od zbiorników wodnych. Nie wylewaj brudnej wody do jezior, potoków czy rzek.
7. Zachowuj się tak, by nie przeszkadzać lokalnym mieszkańcom, zwierzętom i innym odwiedzającym.

Irlandzkie parki narodowe mają swoje własne zasady dotyczące noclegów pod namiotem:

• Wicklow Mountains National Parkzezwala na biwakowanie na dziko poza terenem Glendalough, ale bez rozpalania ognisk.
• W parku narodowym Wild Nephinmożna rozbić namiot tylko w wyznaczonych miejscach, po uprzedniej rejestracji. Biwakowanie jest zabronione w przypadku pomarańczowego i czerwonego stopnia zagrożenia pożarem. Więcej informacji znajdziesz na oficjalnej stronie internetowej parku .
• Biwakowanie zabronione jest w parku narodowym Burren i Killarney.
• Spanie na dziko jest dozwolone w Glenveagh National Park poza strefą ścisłej ochrony (Exclusion Zone). Nie wolno też palić ognisk.
• Spanie na dziko jest dozwolone w parku narodowym Connemara (ale tylko dla podróżników niezmotoryzowanych, spanie w samochodzie czy camperze jest zabronione). Nie wolno też rozpalać ognisk.

Islandia

Spanie na dziko w Islandii jest zabronione. Możesz spędzić na jedną noc pod namiotem na terenie, który nie jest użytkowany rolniczo, o ile w okolicy nie ma pola namiotowego oraz o ile właściciel działki nie ograniczył do niej dostępu poprzez umieszczenie bramek lub znaków.

Specyficzne restrykcje obowiązują też na obszarach chronionych. Więcej informacji znajdziesz na stronie oficjalnej Islandzkiej Agencji Środowiska.

Kosowo

Przepisy dotyczące noclegów na dziko w Kosowie są niejasne. Wydaje się, że nie ma konkretnych aktów prawnych zabraniających spania na dziko, nocowanie pod namiotem jest też społecznie akceptowane. 

Lichtenstein

Spanie na dziko jest zabronione w Lichtensteinie.

Litwa

Podobnie jak w innych krajach bałtyckich, także na Litwie można legalnie spać pod namiotem na dziko. Nie wolno tego robić w rezerwatach przyrody, na obszarach miejskich, plażach i terenach prywatnych.

Luksemburg

W Luksemburgu spanie na dziko jest zabronione. Zresztą, nawet nie bardzo jest tam miejsce, by rozbić namiot.

Łotwa

Ustawa o lasach na Łotwie precyzuje, że każdy ma prawo do pobytu i swobodnego przemieszczania się w państwowych i gminnych lasach o ile inne przepisy i regulacje tego nie zabraniają. Oznacza to, że spanie na dziko jest przeważnie legalne, poza terenami prywatnymi i rezerwatami przyrody (oznaczonymi znakami z listkiem dębu).

Macedonia Północna

Teoretycznie biwakowanie w Macedonii Północnej nie jest do końca legalne. W praktyce zarówno władze, jak i mieszkańcy tolerują je. Mi udało się tam nocować pod namiotem bez żadnych problemów.

Malta

Na Malcie biwakowanie na dziko jest oficjalnie zabronione. Jeśli marzy ci się noc pod namiotem, możesz się jednak bezpłatnie rozbić w L-Ahrax na północy wyspy oraz na bezpłatnym polu namiotowym na wyspie Comino. Musisz złożyć wniosek o pozwolenie na biwak w L-Ahrax u władz lokalnych.

Mołdawia

W Mołdawii można legalnie spać na dziko.

Niemcy

Spanie na dziko jest niedozwolone w Niemczech. Dopuszczalny jest jednak awaryjny biwak (bez rozwijania namiotu).

Czasami znajdziesz wyznaczone miejsca, w których możesz przenocować pod namiotem na jedną noc. Podobnie jak belgijskie strefy biwakowe, niektóre z nich wymagają rezerwacji. Znajdziesz je w regionie Eifel, Schleswig-Holstein, Pfalz i Schwarzwald.

Norwegia

W Norwegii spanie na dziko jest legalne. Dzięki prawu allemannsretten (prawo każdego człowieka) możesz rozbić namiot prawie wszędzie o ile:

1. Zachowasz odległość co najmniej 150 metrów od najbliższego budynku i nie znajdujesz się na polach uprawnych.
2. Co noc przeniesiesz swój obóz w inne miejsce. Szanuj także przyrodę i zwierzęta, zabierz ze sobą śmieci i nie hałasuj.

Od 15. kwietnia do 15. września zabronione jest też rozpalanie ognisk. Podczas suszy możliwy jest też kompletny zakaz używania przenośnych kuchenek (warto sprawdzić, czy nie ma żadnych ostrzeżeń na stronie yr.no).

Polska

W Polsce brak jednoznacznych przepisów zakazujących biwakowania poza lasami państwowymi, terenami prywatnymi i obszarami chronionymi. Jeżeli chodzi o lasy państwowe, można w nich nocować w specjalnie wyznaczonych strefach Zanocuj w lesie (ich mapę znajdziesz tutaj).

Spanie na dziko jest zabronione w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Nie wolno też tego robić na nadbałtyckich plażach.

W polskich górach znajdziesz czasami drewniane wiatki i schrony. Ich mapę znajdziesz na tej stronie.

Portugalia

Od 2021 roku spanie na dziko jest ponownie dozwolone w Portugalii! Nadal nie można jednak rozbijać namiotu na wybrzeżu i na obszarach chronionych (w tym obszarach Natura 2000).

Rumunia

W Rumunii nie ma przepisów zabraniających biwakowania na dziko. Jest ono powszechnie akceptowane. Większość właścicieli gruntów zgodzi się bez wahania, jeśli zapytasz ich o pozwolenie na rozbicie namiotu na ich ziemi.

Serbia

Poza parkami narodowymi i obszarami chronionymi, biwakowanie na dziko w Serbii jest legalne.

Słowacja

Spanie na dziko oficjalnie nie jest dozwolone na Słowacji. W praktyce jest ono raczej tolerowane. Nie wolno jednak rozbijać namiotu poza wyznaczonymi miejscami w parkach narodowych, lasach i na obszarach chronionych.

Słowenia

Biwakowanie na dziko w Słowenii jest zabronione. Zdecydowanie nie próbuj tego na terenie Parku Narodowego Triglav, gdzie mandat za rozbicie namiotu może wynieść nawet 1000 euro!

Szwajcaria

W Szwajcarii biwakowanie na dziko jest niedozwolone i, jak wszystko w tym kraju, mandaty są kosztowne! Jest jednak wyjątek: w górach, powyżej granicy lasu i poza obszarami chronionymi możesz legalnie rozbić namiot na jedną noc. W niektórych kantonach przepisy są mniej restrykcyjne, dlatego najlepiej zapoznać się z zasadami w konkretnym regionie.

Szwecja

Podobnie jak w Norwegii, także w Szwecji prawo gwarantuje każdemu wolność przemieszczania się i korzystania z przyrody. Możesz rozbić namiot na jedną noc praktycznie wszędzie, o ile zachowasz dystans od domów i terenów prywatnych.

W wielu miejscach znajdziesz także wiaty i chatki, w których możesz przenocować za darmo. Mapę ich lokalizacji znajdziesz na tej stronie.

Wielka Brytania

W Anglii i Walii spanie na dziko jest zabronione, chociaż rozbijanie namiotu jest tolerowane w odludnych górskich regionach. W Parku Narodowym Dartmoor są nawet obszary, w których jest to legalne (ich mapę znajdziesz tutaj).

W Szkocji biwakowanie na dziko jest legalne.

W górach Szkocji i Walii możesz także przenocować w bothies. Są to minimalistyczne schrony bez udogodnień takich jak woda, łóżka czy prąd, z których możesz skorzystać bezpłatnie. Więcej informacji znajdziesz tutaj.

Włochy

We Włoszech nie istnieją ogólnokrajowe regulacje dotyczące nocowania w namiocie na dziko. Każdy region ma odrębne przepisy.

We włoskim prawem istnieje rozgraniczenie między biwakowaniem (nocleg w namiocie lub bez niego od zmierzchu do świtu) oraz lub nocowaniem pod namiotem przez dłuższy czas . Biwakowanie na jedną noc w wielu miejscach jest dozwolone, natomiast dłuższe pobyty pod namiotem są generalnie zabronione.

Jeśli chodzi o nocowanie w samochodzie czy kamperze, można to robić w wyznaczonych miejscach. Możesz je znaleźć tutaj.

Zasady Biwakowania W Różnych Regionach Włoch

Rozbijanie namiotu jest dozwolone tylko w wyznaczonych do tego miejscach w regionach Abruzzo, Liguria, Puglia i Sycylia.

W Basilicata i Marches, do rozbicia namiotu poza polami namiotowymi wymagane jest pisemne zezwolenie władz lokalnych.

W Calabria, Campania i Lombardia, każda gmina ma swoje własne zasady dotyczące biwakowania na dziko.

Emilia Romagna, Friuli Venezia Giulia, Sardynia, i Veneto – w tych regionach nocowanie na dziko jest zabronione.

W Lazio osoby prywatne i grupy mogą rozbić namiot na okres do 15 dni za pozwoleniem burmistrza, o ile miejsce spełnia wymogi bezpieczeństwa, higieny i ochrony środowiska.

Przepisy lokalne w Melise zezwalają na nocowanie pod namiotem do 60 dni, jeśli miejsce spełnia wymogi bezpieczeństwa, higieny i ochrony przyrody. Należy skontaktować się z władzami gminy, by uzyskać pozwolenie.

W W Piemonciedzięki Dekretowi o Biwakowaniu na Dzikomożna przenocować pod namiotem lub w kamperze do 48 godzin, pod warunkiem, że w okolicy nie ma campingów i pól namiotowych. Należy jednak skontaktować się z władzami gminy 24 godzin przed, by uzyskać pozwolenie.

W W regionie Trydent-Górna Adyga biwakowanie jest kategorycznie zabronione w parkach i rezerwatach przyrody. Poza nimi, przepisy zezwalają na biwak krótszy niż 24 godziny.

W W Umbrii można nocować na dziko w niektórych parkach narodowych.

Przepisy lokalne w Melise zezwalają na nocowanie pod namiotem do 60 dni, jeśli miejsce spełnia wymogi bezpieczeństwa, higieny i ochrony przyrody. Należy skontaktować się z władzami gminy, by uzyskać pozwolenie.

W W Piemonciedzięki Dekretowi o Biwakowaniu na Dzikomożna przenocować pod namiotem lub w kamperze do 48 godzin, pod warunkiem, że w okolicy nie ma campingów i pól namiotowych. Należy jednak skontaktować się z władzami gminy 24 godzin przed, by uzyskać pozwolenie.

W W regionie Trydent-Górna Adyga biwakowanie jest kategorycznie zabronione w parkach i rezerwatach przyrody. Poza nimi, przepisy zezwalają na biwak krótszy niż 24 godziny.

W W Umbrii można nocować na dziko w niektórych parkach narodowych.

Węgry

Nocleg na okres krótszy niż 24 godziny jest dozwolony na Węgrzechpoza obszarami chronionymi. Znalezienie zacisznego miejsca, które nie jest własnością prywatną może jednak być sporym wyzwaniem.